Uien met een blik op de toekomst

Met gepaste trots presenteert Waterman Onions ‘Bodemgoud’. Uien met een duurzaamheidskeurmerk, namelijk het ‘On the way to Planet Proof’ keurmerk. Uien met een extra focus op het ‘local for local’ principe. “Het betreft uien uit een duurzame teelt,” licht Waterman directeur Erik Waterman toe. “Uien waarbij tijdens het gehele productieproces rekening wordt gehouden met ons milieu. Uien dus met een blik op de toekomst.”

Vanaf het zaadje tot het planten, van het oogsten tot de verpakking. Bij alle stappen in het proces van de ontwikkeling van Bodemgoud uien worden bewuste keuzes en duurzame afwegingen gemaakt. Alle handelingen die worden uitgevoerd voldoen aan bovenwettelijke eisen voor bijvoorbeeld schonere lucht, vruchtbare bodem, goede waterkwaliteit, meer natuur op het landbouwbedrijf en circulaire afvalverwerking en recycling.

In de schappen
Erik: “Als consument wil je zeker weten dat je een aantoonbaar duurzamer product koopt. Daarom hebben we dit initiatief genomen. Overigens zijn we er al een tijd mee bezig. De (wettelijke) eisen zijn streng, je hebt niet zomaar een keurmerk te pakken. Twee jaar geleden zijn we gestart met een teeltproject, recent zijn de eerste ‘Bodemgoud ’uien bij een viertal telers geoogst en vanaf november kunnen de uien in de schappen liggen. Een heel proces maar, met het oog op de toekomst, zeer de moeite waard.”

Meer weten?
Niet alleen voor de consument, maar juist ook voor telers is er een flinke meerwaarde. Weten waar te beginnen en hoe? Neem contact op met Waterman Onions. Over het proces en de extra regels bovenop de standaard wettelijke normen informeren we graag. Samen met Agrifirm helpen we telers wegwijs maken bij deze uitdagende teelt.

Uiensoep straks van de kaart?

Of er straks nog wel uien te koop zijn in onze supermarkten. Dat is de vraag. De warme zomer zorgt dit jaar voor een veel lagere oogst van uien.

“In ons twintig jarig bestaan hebben we zoiets nog niet eerder meegemaakt.” zegt Erik Waterman, directeur van Waterman Onions uit Emmeloord. Het bedrijf koopt uien van telers in binnen- en buitenland en levert deze vervolgens gesorteerd en (klein)verpakt wereldwijd aan klanten aan.

Ondanks de mindere oogt, is er geen reden tot paniek. In tegendeel. “In Nederland liggen er gewoon het hele jaar door uien in de schappen. Wij zullen hier geen tekort krijgen.”

In het buitenland zal men echter wel degelijk gaan merken dat 2018 een slechter oogstjaar is geweest. “Normaal gesproken wordt het grootste gedeelte van de Nederlandse uienoogst geëxporteerd. Die export zal lager zijn, want de uien zijn straks gewoon op. Daar liggen dus nog wel wat uitdagingen voor ons, maar die gaan we graag aan.”

In Nederland eten we dus gewoon uiensoep deze winter. Of ze dat in de rest van de wereld ook kunnen, dat is nog even afwachten.


Lees meer over de prognose van het CBS in het artikel van NOS nieuws.

Fors minder kilo’s en fijne sortering

Na een langdurige periode van droogte is het wel duidelijk dat de uienoogst van 2018 geen topper wordt. “We zien maar sporadisch een perceel dat net zo goed staat als andere jaren om deze tijd”, aldus Nathan Rommens van Waterman Onions. “We verwachten gemiddeld zeker 30% minder tonnen van een hectare. In Flevoland blijft de schade op beregende percelen misschien beperkt tot 25% maar veel 80-tonners gaan er dit jaar niet komen.” Het beeld verschilt trouwens sterk per regio. “In Limburg en Zeeland was beregenen op veel plaatsen niet mogelijk. Veel percelen staan er niet goed bij of zijn zelfs al volledig afgestorven”, weet Rommens. “Uit Noord-Brabant verwachten we deze week al de eerste afland zaaiuien. Maar ook in Flevoland zullen deze week al zaaiuien worden gerooid als de weersomstandigheden het toelaten.” In het Noordoosten hebben beregende percelen op zandgrond de beste papieren.

Eerder strijken

Groffe partijen zijn dit jaar een zeldzaamheid. “Vorig jaar hadden we gemiddeld 60% grof, dit jaar moet je blij zijn met 35% boven de 60 mm”, zegt Nathan. De zeer hoge opkomst van afgelopen voorjaar speelt daarbij ook een rol. “Op de vroeg gezaaide percelen waar 3.6 eenheden of minder is gezaaid en waar is beregend, staan nu de mooiste uien.” Dat beregenen is wel cruciaal want de verschillen tussen wel en niet beregend zijn duidelijk zichtbaar. Veel uien hebben ook niet de loofmassa bereikt van een gemiddeld jaar, weet Rommens. “Die gewassen zijn toch iets zwakker gebleven en zijn ook eerder gaan strijken.” De neerslag die sinds eind vorige week is gevallen kan volgens Rommens sommige percelen nog helpen om wat groffer te groeien. “Maar er zijn ook percelen waar de regen te laat kwam.” Over het algemeen staan de rode uien er volgens Rommens net iets frisser bij dan de gele uien maar ook hier is grofte schaars.

Testen op MH-werking

Door de uitzonderlijke weersomstandigheden gingen sommige uienpercelen eerder strijken dan verwacht en was het optimale moment voor een MH-bespuiting voorbij voor men er erg in had.  “Telers hebben er toen voor gekozen om geen MH meer te spuiten”, weet Rommens, “Maar op percelen waar wel MH is gespoten, is het afwachten of de bespuiting voldoende heeft gewerkt. Het beste moment was een halve dag na beregening en bij voorkeur ’s avonds laat op droog blad.”

Rommens raadt telers aan om een kiemproef te doen. Dat kan door 25 uien in een bak op potgrond te zetten en ze in een warme en vochtige omgeving te bewaren. “Wanneer de uien in de kiemproef  beginnen te kiemen weet je dat de uien in de bewaring een tijdje later zullen volgen. Dan is het dus opletten geblazen.”

Mooie prijzen

Waar de kilo’s het laten afweten en telers vaak veel kosten hebben gemaakt, zijn de prijzen dit jaar redelijk goed te noemen. “De handel moet nog op gang komen maar er worden al uien afland gekocht voor mooie prijzen, uiteraard afhankelijk van grofte en kwaliteit”, meldt Rommens. Bij de huidige prijzen zijn inkopers volgens hem minder geneigd om al veel in het vooruit te kopen. En belangrijke afzetmarkten zoals Azie en Afrika moeten nog loskomen.  “Door de hoge prijsniveaus van Europese uien heeft China momenteel een voet tussen de deur gekregen in landen die we normaal gesproken als ‘onze’ exportlanden zien”, constateert Rommens. “In Europa is het in veel teeltgebieden erg droog geweest. Daardoor blijven de opbrengsten in bijvoorbeeld Polen en Duitsland ook sterk achter.”
De grofte daargelaten lijkt de kwaliteit van de meeste uien redelijk goed. “Maar er zijn wel problemen met Fusarium en ook aantastingen door  thrips zijn de afgelopen weken sterk toegenomen”, besluit Rommens. “En het is ook nog even afwachten wat de invloed is van al het beregeningswater en of de MH-bespuitingen voldoende hebben gewerkt.”

Een bijzonder verkoopseizoen voor de boeg

Niet alleen voor de telers maar ook voor de verkopers van Waterman Onions is het een uitdagend seizoen . “Ons motto is en blijft  dat we uien zoeken bij de klant en niet andersom”, zegt Henri Hendrikse. “Maar het is dit jaar wel een grotere uitdaging dan andere jaren.” Hendrikse en zijn collega-verkopers onderhouden met veel van de klanten vrijwel jaarrond contact en dat maakt het wel iets makkelijker om uit te leggen wat er momenteel gaande is. “Net zoals wij via onze inkopers permanent op de hoogte zijn van de actualiteit in het veld houden we onze klanten ook zo goed mogelijk op de hoogte hoe grofte en kwaliteit zich ontwikkelen. Op die manier kweek je begrip. In dit soort situaties heb je dan echt profijt van je langdurige klantrelaties. Want we kunnen in een seizoen als dit gewoon niet alle wensen qua grofte inwilligen.” Indirect krijgen de verkopers van Waterman Onions ook te maken met de klanten van de klant. “Onze primaire afnemer is op de hoogte van de situatie maar we ondersteunen ze ook weer in de uitleg naar hun klanten. Bijvoorbeeld aan retailers of verwerkers. Ook dat hoort bij een goede relatie.”

Kortom, het wordt een bijzonder verkoopseizoen voor Waterman Onions bv maar Hendrikse ziet het positief in. “We hebben goed in beeld wat de wensen van onze afnemers zijn en we hebben bewust variatie aangebracht in ons klantenbestand zodat we voor alle maten en kwaliteiten een passende afnemer hebben.”

 

Waterman goes green!

In september worden alle zuidelijke daken van de drie loodsen van Waterman Onions bv voorzien van zonnepanelen. Het gaat in totaal om 4500 panelen met een gezamenlijke oppervlakte van bijna 7000 m2. Het totale opgewekte piekvermogen is 1,3 MW. Het is de bedoeling dat de klus binnen een maand geklaard is.  “Als de operatie achter de rug is , zal ons bedrijf bijna volledig energieneutraal zijn”, vertelt Erik Waterman.  “En dat sluit goed aan bij ons streven naar duurzaam ondernemerschap.”

De groene stroom zal onder andere gebruikt worden bij het drogen van uien in de nieuwste loods. “Dat doen we met warm water dat via een warmtewisselaar de lucht verwarmt”, legt Waterman uit. “Het water wordt nu nog met gas verwarmd, maar straks kunnen we daar ook zonnestroom voor gebruiken. Zo halen we een hoger rendement uit weekendstroom die anders aan het net wordt geleverd.”

Open Dag Waterman Onions trok massaal bezoek

Met zo’n 3000 bezoekers was de open dag bij Waterman Onions op zaterdag 16 juni jl. een doorslaand succes. Met de open dag vierde het bedrijf het 20-jarig bestaan en de officiële ingebruikname van de nieuwe bedrijfshal.

“Het was een groot succes!”, glundert Erik Waterman. “De opkomst heeft onze verwachtingen overtroffen.” Samen met zijn broer Wim bouwde hij Waterman Onions bv de afgelopen 20 jaar uit tot een toonaangevende speler op de nationale en internationale uienmarkt. Nadat Waterman Onions in 2002 een nieuw bedrijfspand had geopend aan de Hannie Schaftweg volgen de uitbreidingen en verbouwingen elkaar in rap tempo op. De nieuwste droog- en bewaarloods die in de tweede helft van 2017 in recordtempo werd opgetrokken, beslaat een oppervlakte van maar liefst 8400 meter en biedt ruimte aan zo’n 10.000 ton uien. Anno 2018 beslaan de bedrijfsgebouwen van Waterman Onions bijna 3 voetbalvelden en biedt het bedrijf werk aan ca. 80 mensen, in piektijden oplopend tot 120.

Bezoekers van de open dag kregen de unieke kans om een kijkje achter de schermen te nemen in de wereld van de uienverwerking. Personeelsleden verzorgden rondleidingen door het hele bedrijf. Bezoekers “volgden” als het ware de ui op zijn tocht van ontvangstbunkers via lees- en sorteermachines, transportbanden, palletiseermachines en verpakkingsapparaten tot in de container of vrachtauto.

Uiensector op de kaart

Volgens Erik Waterman is de geslaagde open dag niet alleen belangrijk voor Waterman Onions maar ook voor de hele Nederlandse uiensector. “We hebben de mensen niet alleen een kijkje achter onze schermen gegeven maar we hebben ook de hele uiensector op de kaart gezet. We hebben aan een groot publiek verteld welke grote rol Nederland speelt op de internationale uienmarkt. De Nederlandse uiensector stuurt de ui de hele wereld over. Ik mag de ui daarom graag vergelijken met Floortje Dessing, onze nationale wereldreiziger.”

Ook het regionale belang telt mee volgens Waterman: “Op de bedrijvenmarkt stonden veel Flevolandse bedrijven en organisaties die te maken hebben met de uienhandel- en verwerking. En Flevoland is ook de belangrijkste teeltregio voor de ui.”

Het mooiste compliment kreeg Waterman van een bezoeker die zei: “Het is hier net de FruitLogistica in het klein. Als je weet dat dat de grootste groenten- en fruitbeurs ter wereld is, zegt dat genoeg!”

“Meedoen met pool Waterman Onions is bouwen aan een band”

Bauke Bierma zet zijn uien al weer 10 jaar af via de pool van Waterman Onions. Hij vindt een pool een prima instrument om een mooie prijs voor z’n uien te maken. Wat hij vooral waardeert aan de pool van Waterman Onions is de energie die het bedrijf steekt in de band met de teler. “Als gelijkwaardige partners praten over kwaliteit, dat is waar het ze om gaat.”

“Kijk, ze liggen al flink gekiemd.” Bauke Bierma krabt enthousiast een paar regels van een uienbed open. Met de vorst nog in de ondergrond had hij gelegenheid om het land zaaiklaar te leggen en half maart zijn de uien gezaaid. Bierma heeft de afgelopen jaren flink “gesleuteld” aan de aanpak van zijn uienteelt. “De uien komen sowieso altijd na de wintertarwe; dat geeft de mooiste structuur”, stelt Bierma. “Ik werk al een jaar of 10 met een spitploeg met ingebouwde kopeg. Daardoor ligt het land voor de winter onderin lekker grof en bovenin toch vlak. In het voorjaar heb ik met minimale grondbewerking een mooi zaaibed. ”

Rassenkeuze

Behalve de grondbewerking is ook de rassenkeuze onderwerp van een zoektocht geweest. “Het kan hier heel hard groeien maar ook erg droog zijn op deze zware grond”, vertelt Bierma. “De combinatie van de grondsoort (ruim 60% afslibbaar en bijna 5,5% organische stof), voorvrucht wintertarwe, het hakselen van het stro, een drijfmestgift om het stro te verteren en een groenbemester maakt dat de grond een enorme groeikracht heeft. Maar niet elk uienras kan daar goed mee overweg.” In voorbije jaren gebeurde het Bierma daardoor regelmatig dat hij wel veel kilo’s in de schuur had liggen maar dat de uien zacht werden en daardoor een matige huidkwaliteit hadden. Na meerdere jaren experimenteren, vaak met meerdere rassen naast elkaar, is Motion voor hem als beste ras uit de bus gekomen. Het biedt kwaliteit met behoud van opbrengst.

Gespreide afzet

Bierma zet zijn uien alweer een jaar of 10 af via de uienpool van Waterman Onion. In de jaren daarvoor zette hij zijn uien af via contracten en vrije verkoop. “Op een gegeven moment realiseerde ik mij dat dat veel drukte gaf, veel tijd en energie kostte en dat je maar een paar keer per seizoen handel deed op onze 8oo ton.  Je piest makkelijker naast de pot dan er in”, voegt hij er aan toe. “Mijn eigen 5-jarige gemiddelde bleef achter bij de meeste poolresultaten. Dat had ik overigens niet verwacht. De klappers onthoud je en de missers druk je kennelijk naar de achtergrond.”

Tien jaar verder heeft Bierma geen spijt van zijn keuze voor de pool als afzet-instrument. “Sommige telers zeggen dat pools de markt verstoren maar daar ben ik het niet mee eens. Zolang er maar genoeg pools zijn, zal iedereen de mooiste prijs willen maken. En op dit moment zijn er zeker 7 verschillende uienpools. Daarnaast is de poolprijs voor een verpakker of exporteur ook een mooi uithangbord. ” De grote kracht van een pool is volgens Bauke dat je samen een gespreide afzetstrategie kunt volgen die anders alleen voor hele grote telers is weggelegd.

Opwaarderen

Eén van de sterke punten van de pool van Waterman Onions is volgens Bierma dat het bedrijf zelf veel inspanningen doet om optimale kwaliteit te leveren. “Als je een keer een matige partij hebt, en dat kan iedereen een keer gebeuren, zet Waterman Onions een speciale mobiele sorteer- en leesunit in. De boer schept de uien op en Waterman doet de rest. Voorreinigen, scheiden in 2 maten, lezen en afvoeren in kisten. Je wordt volledig ontzorgd. Bij Waterman Onions worden ze dan nog een keer gelezen en verpakt.” De kosten zijn voor rekening van de boer maar volgens Bierma brengt de sorteerunit z’n geld in zulke onverhoopte situaties vrijwel altijd op. “Dankzij de opwaardering houdt je partij kansen in de markt. Je wordt niet uit de pool geknikkerd.  Individueel ben je met zo’n partij de sjaak.” Volgens Bierma tekent dit de instelling van Waterman Onions. “Ze doen hun best voor de boer. Ze investeren in een band met de teler en streven naar samenwerking om de beste kwaliteit te bereiken. En als er een probleem is, proberen ze het op te lossen.”

Aandacht voor de bewaring loont

“Met prijzen met twee cijfers voor de komma loont het weer om zuinig te zijn op je uien”, lacht Remko Wilms, inkoper bij Waterman. Ook de vooruitzichten stemmen niet somber want er moet met de huidige voorraden waarschijnlijk nog een lange periode worden overbrugd. En dat wordt niet eenvoudig, denkt Wilms. “We zien in veel partijen nog steeds de naweeën van het slechte weer in de oogstperiode. We komen veel kale uien tegen en aantastingen door bacterienatrot en Fusarium, vooral in partijen van de lichtere grond.” Ook uien die lang vast hebben gestaan voor het rooien, vallen snel kaal, is Wilms’ ervaring.

Condens voorkomen

Afhankelijk van het beoogde aflevertijdstip heeft Remko nog wel een paar aandachtspunten voor de bewaring. “Veel telers hebben de kou van een maand geleden gebruikt om de uien nog even omlaag te draaien. Maar wie in april gaat leveren, kan nu maar beter de temperatuur langzaam laten oplopen. Als een koude partij bij een hoog temperatuurverschil wordt geladen, krijg je condens. Dat geeft een fletse kleur.” Bij partijen voor levering in mei of juni is een lage temperatuur op dit moment geen enkel probleem. “Deze telers moeten gewoon goed blijven opletten om de kwaliteit van hun uien op peil te houden”, stelt Wilms. “Voor echt goeie kwaliteit heb je zo een plus van 3 cent ten opzichte van gemiddeld. Een beetje extra aandacht wordt al gauw goed betaald.”

Weerbare uien

Ook voor de kwaliteit van de komende oogst heeft Wilms nog wel een hint. “We zien dat steeds meer telers ontdekken dat groen rooien mooie uien oplevert. Je krijgt dan hele weerbare uien waar je lang lucht op kunt zetten zonder dat ze kaal vallen.” Het beste moment van rooien is volgens Remko tijdens het strijken wanneer nog ca. 60% van het loof groen is.

 

Uien zaaien: niet te vroeg en niet te veel!

Menig teler staat waarschijnlijk te popelen om de zaaiuien aan de grond toe te vertrouwen maar wat Waterman Onions betreft is haast niet nodig. Lees meer

Kwaliteitsverschillen worden groter

Waterman Onions ziet de kwaliteitsverschillen tussen partijen uien toenemen. “Met het verstrijken van de tijd zien we de tweedeling groeien”, stelt inkoper Remko Wilms. “De partijen van voor de regen komen over het algemeen mooi uit de schuur; die van na de neerslag raken steeds verder achterop.” Naast problemen met de kleur en diverse vormen van rot, is ook kieming in veel bewaarplaatsen een probleem. Remko spreekt zelfs van een sluipmoordenaar. “Aan de buitenkant zie je het vaak niet, maar bij het doorsnijden blijkt menig ui al aan het spruiten.” Remko adviseert telers om een kiemproef te doen. “Zet een paar uien op vochtige potgrond weg bij kamertemperatuur. Dan zie je snel genoeg of ze kiemen of niet.”

Klein lichtpuntje is dat de prijzen de laatste tijd licht zijn gestegen. “Dat was vorig jaar wel anders”, stelt Wilms. “Toen zette  rond Sinterklaas de daling in. Dit seizoen is het andersom. Voor de beleving van de telers is dat een prettige constatering.” Remko waarschuwt tegelijkertijd voor overmatig optimisme. “Voor een gemiddelde kwaliteit wordt momenteel 8 a 9 cent betaald. Het klopt dat er ook al mooiere prijzen zijn gemaakt maar dat geldt alleen voor levering op termijn en voor bovengemiddelde grofte en kleur. En die partijen zijn in de minderheid.”